Brenna chce jeszcze lepiej chronić nietoperze
Małe, a piękne i bardzo rzadkie
Południe Polski, a więc i nasz region, ma ogromne szczęście. To tutaj – w rejonach górskich i wyżynnych – można spotkać podkowce małe, wyjątkowe nietoperze, objęte ścisłą ochroną gatunkową. Szczęście mają też miłośnicy przyrody i mieszkańcy, bo mają okazję je obserwować. Na przykład w gminie Brenna.
Podkowce małe zadomowiły się m.in. na strychu Szkoły Podstawowej nr 1 w Brennej, gdzie utworzono obserwatorium nietoperzy. Co ciekawe, 15 lipca odbyło się tam coroczne liczenie latających ssaków, które przyniosło niespodziankę. Na szkolnym strychu pojawili się bowiem nowi mieszkańcy! To mroczki późne. Stowarzyszenie Pro Natura wraz z Tomaszem Jonderko naliczyło ich dwie sztuki. Poza tym stwierdzono obecność około 360 podkowców małych, trzy nocki duże i dwa nocki orzęsione.
Obserwatorium nietoperzy w brenneńskiej szkole to jedyne tego typu miejsce w kraju. Jego zwiedzanie stanowi więc nie lada atrakcję dla najmłodszych i nie tylko. Można tam bowiem nie tylko zobaczyć, ale i usłyszeć nietoperze, co w naturalnych warunkach jest niemożliwe. Dzięki jednak specjalnym urządzeniom dźwięki wydawane przez te zwierzęta są słyszalne dla ludzkich uszu. Nietoperze zamieszkują szkolny strych od maja do końca września. Gdy robi się zimno, odlatują do licznych jaskiń znajdujących się w Beskidach.
Podkowce małe mieszkają także w Górkach Wielkich. Tam upodobały sobie m.in. strych kościoła pw. Wszystkich Świętych. Jedne z najrzadszych nietoperzy w Polsce można było tam zobaczyć ostatnio, podczas „Nocnych warsztatów z nietoperzem”. Ich uczestnicy mogli obserwować te ssaki z bliska, dowiedzieć się więcej o ich zwyczajach i poznać znaczenie ich ochrony w środowisku naturalnym.
Warto wiedzieć, że gmina Brenna dołączyła do ogólnopolskiego wydarzenia „Otwarte wrota krainy podkowca” i działań organizowanych w ramach projektu LIFE+ Podkowiec Towers, którego celem jest ochrona właśnie podkowca małego. Projekt ten jest współfinansowany m.in. przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wycelowano go w podkowce, ponieważ w wyniku antropopresji znaczna część europejskich nietoperzy utraciła naturalne schronienia i korzysta z budynków oraz krajobrazów kulturowych, ukształtowanych przez człowieka. Zmiany w środowisku nadal jednak postępują, co przekłada się na coraz mniejszą dostępność schronień. Coraz silniejsze jest też oddziaływanie barier ograniczających możliwość korzystania z bezpiecznych i zasobnych żerowisk. Projekt LIFE+ Podkowiec Towers zabezpiecza istniejące siedliska, ale też tworzy alternatywę dla tych, które już wkrótce mogą zostać utracone.
Podkowiec mały w Polsce występuje wyłącznie na południu, w rejonach górskich i wyżynnych. Najbardziej charakterystyczną cechą podkowca jest narośl w kształcie podkowy, otaczająca nozdrza zwierzęcia. Nietoperz ten żywi się owadami, głównie komarami i ćmami, ale też pająkami i innymi bezkręgowcami. Aktywność żerowiskową tego gatunku obserwuje się głównie w pobliżu częściowo odsłoniętych skał, w roślinności nadbrzeżnej górskich potoków oraz bukowych i mieszanych lasach porastających zbocza. Nierzadko też podkowiec poluje w pobliżu zabudowań gospodarskich. Na schronienia kolonii rozrodczych wybiera z reguły obiekty bardzo ciepłe, choć optymalną sytuacją jest dostępność w ich obrębie miejsc o zróżnicowanej temperaturze. Zwierzęta te najczęściej wykorzystują strychy budynków, zwłaszcza takich, których pokrycia dachu szybko się nagrzewają, a jednocześnie długo utrzymują ciepło. Większość obecnie znanych kolonii podkowca małego w Polsce spotykana jest na strychach obiektów sakralnych, z reguły zapewniających im odpowiednią kubaturę i niezbędny spokój. Schronieniem zimowym tych nietoperzy są jaskinie i ich sztuczne odpowiedniki. Podkowce małe praktycznie nie migrują. Kolonie rozrodcze oddalone są od miejsc zimowania zaledwie o kilka-kilkanaście kilometrów. Znane są pojedyncze przeloty rzędu 150 km. Podkowce wykazują duże przywiązanie do swoich schronień, zarówno zimowych, jak i letnich. Przez kilka lat z rzędu można w tych samych kryjówkach zaobserwować powracające do nich te same osobniki, co ma miejsce także w gminie Brenna.
Dodajmy, że kolonię rozrodczą podkowca małego stanowi także stary młyn w Pierśćcu. Kolonia ta – podobnie jak kościół w Górkach Wielkich – jest objęta ochroną w ramach specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000. (kredo)
Inwestują w kompostowanie bioodpadów
Gmina Skoczów zakupiła sto przydomowych kompostowników, które nieodpłatnie trafią do mieszkańców. Samorząd sfinansował inwestycję z własnego budżetu oraz dzięki dotacji Wojewódzkiego Funduszu Ochronny Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
Kompostownik może teraz otrzymać każdy, kto spełni kilka warunków. M.in. jest właścicielem, współwłaścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości zabudowanej budynkiem jednorodzinnym (której lokalizacja pozwala na ustawienie kompostownika w sposób niestwarzający uciążliwości dla mieszkańców i sąsiednich posesji), a także ma możliwość zagospodarowania wytworzonego kompostu.
Ponadto w Urzędzie Miejskim trzeba złożyć stosowny wniosek. Umowa użyczenia kompostownika zostanie zawarta do 31 grudnia 2030 r., a po tym okresie kompostownik przejdzie na własność mieszkańca. Wszystko to zaś w ramach programu mającego na celu rozwój systemu selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Okazuje się bowiem, że posiadanie kompostownika przynosi liczne korzyści, zarówno dla środowiska, jak i dla ogrodu.
Kompostownik produkuje cenny nawóz organiczny, który poprawia strukturę gleby i wspiera naturalne procesy rozkładu w przyrodzie. Przy okazji zaś zmniejsza ilość odpadów trafiających na wysypiska. Rośliny nawożone kompostem są ponadto zdrowsze, bardziej odporne na choroby i lepiej rosną.
Zarazem prowadzenie kompostownika to świetna okazja do edukacji ekologicznej, szczególnie dla dzieci. Dorosłym używanie kompostu własnej produkcji daje natomiast satysfakcję i poczucie ekologicznej świadomości. (on)
Zamiast betonu – integracja z naturą i relaks
Zielona przestrzeń poszukiwana
Szykujcie się, wkrótce rusza nabór wniosków w konkursie na utworzenie w przestrzeni publicznej terenów zielonych! To już trzecia edycja przedsięwzięcia organizowanego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, a zyskującego coraz większe grono sympatyków.
Celem konkursu jest utworzenie na terenie ogólnodostępnym, będącym we władaniu jednostki samorządu terytorialnego, terenu zieleni służącego dostosowaniu przestrzeni publicznej do potrzeb społecznych oraz umożliwienie społeczeństwu korzystania z jego walorów. Jesienią ubiegłego roku udało się stworzyć takie miejsce w gminie Skoczów, przy ulicy Stara Droga w Harbutowicach (na zdjęciu). Powstał tam zielony zakątek, sprzyjający kontaktowi z naturą i promujący zdrowy tryb życia. Zaprojektowano go z myślą o różnorodnych potrzebach mieszkańców. Harbutowicki park, w którym ekologiczne ścieżki, pokryte drewnianymi zrębkami, prowadzą do miejsc odpoczynku i rekreacji, ze stołami do tenisa ziemnego i gry w szachy, z pewnością może stać się inspiracją dla innych, by z pomocą pieniędzy z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach utworzyć miejsce przyjazne mieszkańcom w różnym wieku, sprzyjające odpoczynkowi na świeżym powietrzu i integracji z naturą.
18 sierpnia rusza nabór wniosków w konkursie „Zielona Przestrzeń 2025”. Będą one przyjmowane do 30 września br. Wybrane przez katowicki fundusz zadania będą dofinansowane w formie dotacji, która będzie udzielana z uwzględnieniem efektów zadania i możliwości finansowych funduszu do wysokości 80 proc. kosztów kwalifikowanych. Wnioskowana kwota dofinansowania nie może być niższa niż 100 tys. zł, a maksymalna kwota dofinansowania wynosi do 250 tys. zł. Ostatnie zastrzeżenie mówi o tym, że 20 proc. dofinansowanego zadania powinno być pokryte ze środków własnych.
W obszernym regulaminie konkursu zaznaczono m.in., że koszty kwalifikowane do dofinansowania i mogące stanowić wkład własny to: zakup materiałów do nasadzeń i nasadzenia roślin wieloletnich, przygotowanie gruntu pod nie, założenie trawników czy łąk kwietnych, zabiegi pielęgnacyjne i zabezpieczające na drzewach i krzewach, zakup i montaż stołów, ławek parkowych, zakup bądź wykonanie wiat, zadaszeń czy altan, a ponadto stojaków na rowery i koszy na śmieci. Jeśli ktoś chce postawić tężnię solankową, warto żeby wiedział, iż kwota dofinansowania ze środków funduszu nie może przekroczyć 80 tys. zł. W przypadku miejsc do rekreacji, w tym aktywności fizycznej – na przykład placu zabaw czy siłowni plenerowej – kwota dofinansowania nie może przekroczyć 15 tys. zł. Finansowe granice określono także dla tablic dydaktycznych, plansz, tabliczek, domków dla owadów, budek lęgowych i innych elementów.
Jeśli chodzi natomiast o czas realizacji przedsięwzięcia w ramach trzeciej edycji konkursu „Zielona przestrzeń”, ostateczny termin zakończenia zadania wyznaczono na 31 października 2027 roku.
Konkurs jest skierowany do jednostek samorządu terytorialnego. Jedna jednostka może złożyć jeden wniosek. Komplet dokumentów w zaklejonej kopercie należy przesłać listem poleconym, kurierem bądź dostarczyć osobiście do siedziby funduszu. Składanych dokumentów nie należy zszywać, bindować, wkładać do koszulek, teczek ani segregatorów, za wyjątkiem nośników elektronicznych. Komplet dokumentów można również złożyć w formie elektronicznej za pośrednictwem elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP), na elektroniczną skrzynkę podawczą Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach lub z wykorzystaniem usługi e-Doręczeń przy użyciu podpisu zaufanego lub kwalifikowanego podpisu elektronicznego.
Na stronie internetowej katowickiego funduszu znajdują się formularze wniosków oraz regulamin wyboru i dofinansowania zadań wyłonionych w drodze tego konkursu. Na wszelkie pytania w tej sprawie odpowiedzą pracownicy Zespołu Ochrony Przyrody, Edukacji Ekologicznej i Profilaktyki Zdrowotnej, dostępni pod numerami telefonów 32/6032374, 32/6032375, 32/6032379, 32/6032382, 32/6032387, 32/7271443. (kredo)
Warto wiedzieć!
Od 15 lipca br. właściciele domów jednorodzinnych, którzy między 28 maja a 31 grudnia 2024 r. wymienili stare źródło ciepła na kocioł gazowy, a nie skorzystali wcześniej z dofinansowania w ramach rządowego programu „Czyste Powietrze”, mogą ponownie ubiegać się o wsparcie finansowe.
Nabór dotyczy kotłów gazowych – na zasadach sprzed reformy programu. Wnioski można składać od 15 lipca przez Generator Wniosków o Dofinansowanie (GWD). Dotacja obejmuje m.in. zakup i montaż kotła lub kotłowni gazowej, instalację centralnego ogrzewania i centralnej wody użytkowej, dokumentację projektową. Warunkiem jest trwałe wyłączenie starego źródła ciepła na paliwo stałe. Wnioski składa się do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach – online (GWD), papierowo lub przez pełnomocnika.
Co istotne, nabór obejmuje tylko inwestycje zrealizowane do 31 grudnia 2024 r., a koszty muszą być poniesione do tego dnia. Kotły olejowe nie będą dotowane. Przypominamy: od 2025 r. nie będzie dofinansowania urządzeń na paliwa kopalne – to ostatnia szansa na dotację do kotłów gazowych ze środków unijnych (FEnIKS). Od 31 marca 2025 r. program będzie wspierać wyłącznie technologie oparte na odnawialnych źródłach energii.
Budżet naboru wynosi 70 mln zł z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS). (kredo)
Fundusz stawia na rozwój
W ostatnim czasie w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach wprowadzono kilka istotnych zmian. Instytucja stawia na rozwój: wyższe dotacje dla gmin i beneficjentów oraz nowe programy.
Od 1 lipca br. w katowickim funduszu wprowadzono kolejny pakiet zmian mających na celu uatrakcyjnienie jego oferty. Pierwsza dotyczyła zmiany zasad udzielania dofinansowania ze środków funduszu. W efekcie podniesiono poziom umorzenia pożyczek z 30 do 35 proc. Kolejną dobrą informacją jest to, iż zmiana ta dotyczy zarówno pożyczek udzielanych na podstawie aktualnie składanych wniosków, jak również dotyczy już zawartych umów. Oznacza to, że z dniem 1 lipca br. wszystkie pożyczki będą umarzane w wysokość 35 proc. w przypadku gdy umorzona kwota zostanie przeznaczona na kolejne zadanie ekologiczne.
Druga zmiana dotyczy zadań z zakresu ochrony atmosfery realizowanych przez jednostki sektora finansów publicznych w obiektach użyteczności publicznej. Dla tych podmiotów z dniem 1 lipca podniesiono minimalny poziom dotacji z 10 do 20 proc. A zatem od tego dnia każda gmina realizująca zadania termomodernizacyjne, na przykład w szkole, przedszkolu, szpitalu czy też przychodni zdrowia, otrzyma minimum 20 proc. dotacji (maksymalnie 50 proc.).
W zaproponowanym pakiecie zmian od drugiej połowy roku znalazła się również modyfikacja polegająca na zwiększeniu dotacji dla pojazdów uprzywilejowanych – straży miejskiej czy karetek. Wysokość dotacji dla nich została podniesiona o 10 proc. i od 1 lipca wynosi: 30 proc. dla pojazdów hybrydowych, 35 proc. dla pojazdów hybrydowych plug-in, 40 proc. dla pojazdów elektrycznych.
Zaproponowany pakiet zmian obejmuje również realizowane od 1 lipca programy „Eko Wspólnota” i „Zamień piec na sieć”. W przypadku obu tych programów, których nabór trwa do 31 sierpnia, podniesiona została maksymalna kwota dotacji do 35 proc. (poprzednio wynosiła ona 30 proc.). Ponadto już 1 sierpnia wystartuje kolejna edycja programu „EKO Remiza”, gdzie będzie można otrzymać dotację do 60 proc. na termomodernizację obiektów ochotniczych straży pożarnych. (kredo)
