Autor: Natalia Tokarska

Już zielono, a będzie jeszcze bardziej!

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach ogłosił listę projektów, które uzyskały dofinansowanie w ramach drugiej edycji konkursu na utworzenie w przestrzeni publicznej terenów zieleni. Nie brakuje wśród nich przedsięwzięć, które będą realizowane w powiecie cieszyńskim.

Do rywalizacji o środki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach stanęły jednostki samorządu terytorialnego, które zaproponowały pomysły na utworzenie w przestrzeni publicznej terenów zielonych służących lokalnej społeczności. W tym roku doceniono pomysły 36 gmin, które mogą liczyć na wsparcie w wysokości od 100 tys. zł do 250 tys. zł. Z naszego powiatu wśród laureatów znajduje się gmina Hażlach, która zamierza utworzyć „Ptasią wyspę” i na ten cel pozyskała 167 520 zł. Na liście projektów z dofinansowaniem znajduje się również Ustroń. Utworzenie zielonej przestrzeni planowane jest przy boisku w Ustroniu Hermanicach, a zadanie to Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach wesprze kwotą 235 660 zł.

Zielona przestrzeń powstanie także w Goleszowie Równi, a gmina Goleszów wywalczyła na ten cel 110 770 zł. Samorząd podzielił się szczegółami swojego pomysłu. Jak się dowiadujemy, środki finansowe otrzymane Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach pozwolą na stworzenie przestrzeni przyjaznej mieszkańcom w każdym wieku. Będzie ona zlokalizowana w bezpośrednim sąsiedztwie Domu Ludowego, w którym swoją siedzibę mają dwa oddziały przedszkolne oraz klub seniora. W ramach projektu planowane jest m. in. posadzenie drzew i krzewów, wykonanie ścieżek z materiałów przepuszczających wodę, montaż urządzeń siłowni zewnętrznej oraz urządzeń zabawowych dla dzieci. W zielonej przestrzeni w Goleszowie Równi pojawią się też ławki, kosze na śmieci, stojak na rowery, lampy solarne, a także wiata wyposażona w ławostół, która służyć będzie mieszkańcom do organizacji małych plenerowych wydarzeń.

– Kolejny raz sięgamy po zewnętrzne środki finansowe, by realizować „zielone projekty” na terenie gminy Goleszów. Najnowszy projekt, na który pozyskaliśmy środki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, dedykowany jest mieszkańcom naszej gminy, w tym dzieciom i seniorom uczestniczącym w zajęciach odbywających się w Domu Ludowym, jak również turystów, którzy coraz chętniej wybierają gminę Goleszów, na przykład jako kierunek rowerowych wycieczek – komentuje Sylwia Cieślar, wójt Gminy Goleszów.

To nie pierwsza dotacja z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach pozyskana przez gminę Goleszów. W 2021 roku zrealizowano tam, przypomnijmy, dwa projekty związane z wydaniem publikacji, propagujących ochronę środowiska i gospodarkę wodną. Jedna z publikacji opisuje walory przyrodnicze Cisownicy, zaś druga przybliża najmłodszym zagadnienia ochrony środowiska i skłania do aktywnego poznawania przyrody przez całe rodziny. Ponadto gmina Goleszów uczestniczyła w projektach związanych ze stworzeniem Zielonych Pracowni m.in. w Szkole Podstawowej w Goleszowie, Bażanowicach, Dzięgielowie, a obecnie w Cisownicy.

Zrealizowano również projekty związane z utworzeniem „Pracowni pod chmurką” w Dzięgielowie i Cisownicy. Ponadto przy udziale środków z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach w Katowicach realizowano projekty związane z opracowaniem Gminnego Programu Ochrony Przyrody i Gminnego Programu Gospodarki Niskoemisyjnej. W bieżącym roku wykonano także zieloną ścianę na budynku Gminnego Ośrodka Kultury w Goleszowie. (kredo, mc)

Szansa na kolejne pracownie, ruszyły konkursy

Kolejna szansa zdobycia pieniędzy na nowe ekologiczne przestrzenie w szkołach i nie tylko. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach ogłosił 11. edycję konkursów „Zielona Pracownia Projekt’2025” i „Zielona Pracownia’2025”. Przykład wielu samorządów i placówek oświatowych w naszym regionie pokazuje, że warto spróbować sięgnąć po dotacje i tworzyć przestrzenie, w których nauka może odbywać się w pobudzających wszystkie zmysły warunkach.

Konkurs „Zielona Pracownia Projekt’2025” skierowany jest do szkół podstawowych (klasy 4-8) i średnich z terenu województwa śląskiego, które nie posiadają pracowni utworzonych ze środków z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Jego przedmiotem jest stworzenie projektu szkolnej pracowni na potrzeby nauk przyrodniczych, biologicznych, ekologicznych, geograficznych, geologicznych czy chemiczno-fizycznych. Ocenie podlegać będzie pomysł na zagospodarowanie pracowni – jej wykorzystanie, funkcjonalność, estetyka, kreatywność, innowacyjność rozwiązań oraz różnorodność pomocy dydaktycznych, wyposażenia i sprzętu oraz zasadność ich zakupu. Maksymalna wysokość nagrody nie może przekroczyć 20 proc. kosztu całkowitego wdrożenia projektu i stanowić kwoty wyższej niż 12 000 zł. Zgłoszenia w konkursie „Zielona Pracownia Projekt’2025” dokonywać można do 31 stycznia 2025 roku.

Z kolei konkurs „Zielona Pracownia’2025” skierowany jest do organów prowadzących placówki oświatowe z terenu województwa śląskiego, w tym nagrodzonych w konkursie „Zielona Pracownia_projekt’2025. Jego celem jest dofinansowanie w formie dotacji wniosków dotyczących utworzenia pracowni na potrzeby nauk przyrodniczych, biologicznych, ekologicznych, geograficznych, chemiczno-fizycznych czy geologicznych w klasach 4-8 szkół podstawowych oraz w szkołach średnich. W tym przypadku dotacja będzie udzielana z uwzględnieniem efektów zadania i możliwości finansowych Funduszu do wysokości 80 proc. kosztów kwalifikowanych z zastrzeżeniem, że maksymalna kwota dotacji nie może przekroczyć 48 tys. zł. Wnioski w konkursie „Zielona Pracownia’2025” składać można w terminie od 1 marca do 31 marca 2025 roku.

Aktualny regulamin oraz wzory formularzy do pobrania znajdują się na stronie internetowej Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Komplet dokumentów należy przesłać listem poleconym, kurierem bądź dostarczyć osobiście do siedziby Funduszu pod adresem: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, ul. Plebiscytowa 19, 40-035 Katowice. Składanych dokumentów nie należy: zszywać, bindować, wkładać do koszulek, teczek ani segregatorów, za wyjątkiem nośników elektronicznych. Komplet dokumentów można również złożyć w formie elektronicznej za pośrednictwem elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP), na elektroniczną skrzynkę podawczą WFOŚiGW lub z wykorzystaniem usługi e-Doręczeń, zgodnie z instrukcją zamieszczoną na stronie www.wfosigw.katowice.pl/epuap.html (kredo)

„Czyste Powietrze” dla powodzian, także w śląskim

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznacza 300 mln zł na usuwanie skutków powodzi w czterech województwach: dolnośląskim, lubuskim, opolskim i śląskim. Komponent powodziowy programu „Czyste Powietrze” ruszył 12 grudnia. Fundusz wprowadził zapisy, które ułatwią powodzianom sięgnięcie po dotacje, a jednocześnie zminimalizują ryzyko powstania nadużyć.

Nabór wniosków z czterech województw dotkniętych powodzią potrwa do 31 marca 2025 r. lub do wyczerpania środków. Wnioski przyjmują Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, Zielonej Górze, Opolu i Katowicach. Terminy rozpatrywania wniosków o dotacje i płatność wyniosą do 14 dni. Dofinansowanie na podstawowym poziomie będzie przysługiwało niezależnie od dochodów, osoby najuboższe dostaną dotacje do 136,2 tys. zł.

W naborze obowiązują limity kosztów kwalifikowanych na urządzenia, materiały i usługi. – Widzimy, jak bardzo potrzebna jest odbudowa i termomodernizacja domów na terenach dotkniętych powodzią. Dlatego w ramach programu „Czyste Powietrze” przygotowaliśmy dedykowaną część dla poszkodowanych, z ułatwioną procedurą starania się o dotacje i szybką ścieżką wypłat – mówi Dorota Zawadzka‐Stępniak, prezeska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Maksymalna dotacja dla osób najuboższych wyniesie do 136,2 tys. zł, co obejmuje koszty audytu energetycznego, wymiany źródła ciepła, termomodernizacji domu oraz instalacji fotowoltaicznej. Dofinansowanie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z ramach programu „Czyste Powietrze” może być łączone z zasiłkiem celowym wypłacanym powodzianom w ramach pomocy remontowo-budowlanej. Łączna kwota dofinansowania nie może jednak przekroczyć 100 proc. kosztów przedsięwzięcia.

Pomoc w programie „Czyste Powietrze” dla powodzian skierowana jest do osób fizycznych, które są właścicielami lub współwłaścicielami budynku bądź lokalu mieszkalnego uszkodzonego w powodzi we wrześniu 2024 r. na terenie czterech wspomnianych wyżej województw. Oszacowany zakres zniszczeń w budynku w wyniku powodzi musi wynosić powyżej 5 proc. Program nie dotyczy nieruchomości, na które została zawarta w ramach programu „Czyste Powietrze” umowa o dofinansowanie termomodernizacji.

W naborze wniosków skierowanym do powodzian zasady programu „Czyste Powietrze” zostały częściowo zmienione. Zniesiono próg dochodowy dla beneficjentów uprawnionych do podstawowego poziomu dofinansowania, więc z programu będą mogli skorzystać wszyscy niezależnie od dochodów. Dofinansowanie na termomodernizację może być udzielone niezależnie od daty wydania pozwolenia na budowę, zgłoszenia budowy lub wykonania robót budowlanych budynków przy wnioskach o ich termomodernizację, a więc także dla stosunkowo nowych budynków.

Ważnym uproszczeniem dla wnioskodawców z terenów powodziowych jest skrócenie terminu rozpatrywania wniosków o dofinansowanie do 14 dni od dnia wpływu do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Termin wypłaty dotacji wyniesie także do 14 dni od daty wpływu do funduszu kompletnego i prawidłowo wypełnionego wniosku o płatność wraz z wymaganymi dokumentami.

Jak informuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wobec wdrożenia szybkiej ścieżki płatności w komponencie powodziowym nie będzie udzielana dotacja z prefinansowaniem. Beneficjent nie będzie musiał angażować w projekt własnych środków, ponieważ dofinansowanie zostanie wypłacone jeszcze przed terminem płatności faktury.

W odróżnieniu od dotychczasowych zapisów programu „Czyste Powietrze”, przewidziano także maksymalne wysokości kosztów kwalifikowanych, żeby ograniczać nieuczciwe praktyki wykonawców polegające m.in. na zawyżaniu kosztów jednostkowych. W ramach programu nie będą kwalifikowane koszty odtworzenia budynku bądź lokalu mieszkalnego w innym miejscu lub o innych wymiarach. (kredo)

Czas na konsultacje. Wyraź swoją opinię!

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przedstawia do szerokich konsultacji społecznych projekt nowej odsłony programu priorytetowego „Czyste Powietrze”. Uwagi można zgłaszać do 27 grudnia br. Reforma, o której informowaliśmy w poprzednim wydaniu „Głosu”, jest konieczna, by wyeliminować nadużycia i nadal działać na rzecz czystego powietrza oraz niższych rachunków za ogrzewanie.

Tak naprawdę to drugi etap konsultacji programu „Czyste Powietrze”. W pierwszym wzięło udział ponad 200 przedstawicieli organizacji pozarządowych, samorządów, administracji, banków oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Program w nowej odsłonie wróci 31 marca 2025 r. z jasnymi zasadami i nowym źródłem finansowania. Cały czas są i będą wypłacane dotacje z programu oraz trwa obsługa wszystkich złożonych wniosków.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zaprasza do konsultacji społecznych i zgłaszania uwag do projektu zmian w programie „Czyste Powietrze”. Jego celem jest niezmiennie poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Zmienią się zasady przyznawania dotacji, tak by najwyższa pomoc efektywnie trafiała do najuboższych gospodarstw domowych.

– Chcemy poprawić i doszczelnić program „Czyste Powietrze”, żeby lepiej chronić Polki i Polaków i żeby program działał efektywniej. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zobowiązało Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do tego, aby przeanalizował go, sprawdził wyniki przeprowadzonych kontroli i uruchomił szerokie konsultacje społeczne nowego projektu. Narodowy Fundusz będzie uruchamiał trzy komponenty programu: 12 grudnia komponent dla powodzian, 31 marca dla tych, którzy nie zdążyli złożyć wniosków oraz możliwość składania nowych wniosków – powiedział Krzysztof Bolesta, sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

Z pewnością warto przejrzeć projekt zmian i wyrazić swoje uwagi. Kluczowe reformy programu obejmują: nowy, czytelny układ programu – podział przedsięwzięć w zależności od zapotrzebowania budynku na energię użytkową, a także ujednolicone poziomy dofinansowania w poszczególnych grupach dochodowych dla łatwiejszych rozliczeń projektów oraz wzrost wymagań odnośnie do klasy efektywności energetycznej dotowanych urządzeń. Ponadto planowane jest odejście od audytów energetycznych na rzecz świadectw charakterystyki energetycznej i oceny energetycznej z wizytą eksperta w każdym domu. Zmiany obejmują też obowiązek wypłaty zaliczki na konto beneficjenta, a nie wykonawcy; limity dotacji na poszczególne kategorie kosztów; dotacje dla rzeczywiście najuboższych – wymóg posiadania co najmniej 3 lata przed złożeniem wniosku nieruchomości (wyjątek stanowić będzie np. spadek), której zapotrzebowanie na energię użytkową, w przypadku najwyższego poziomu dofinansowania wynosi powyżej 150 kWh/m2/rok. Istotne też będzie uzyskanie określonego standardu energetycznego, co oznacza, że przedsięwzięcie musi prowadzić do zapotrzebowania na energię użytkową nie większego niż 120 kWh/m2. Zaktualizowane zostały ponadto progi dochodowe w poszczególnych grupach dofinansowania oraz limit dotacji.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pracuje obecnie nad: założeniami listy rzetelnych i uczciwych wykonawców, usprawnieniem i przyspieszeniem procedury rozpatrywania wniosków przez uproszczenie zasad dofinansowania i standaryzację typów przedsięwzięć, ogólnopolskim systemem operatorów.

– Operatorzy w programie „Czyste Powietrze” będą wsparciem dla beneficjentów najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania. Ich działanie będzie polegało na pomocy w określeniu zakresu inwestycji, złożeniu wniosku o dofinansowanie, monitorowaniu realizacji inwestycji zgodnie z zasadami programu oraz prawidłowym rozliczeniu dotacji. Zakładamy, że w pierwszej kolejności funkcję operatorów będą pełnić zainteresowane gminy, a uzupełniająco wybierani będą inni operatorzy w drodze naboru – mówi zastępca prezesa zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Robert Gajda.

Jak wziąć udział w konsultacjach? Uwagi bądź sugestie należy przesyłać na adres: [email protected] (w tytule wiadomości należy napisać: Konsultacje społeczne „Czyste Powietrze”). Wszystkie potrzebne dokumenty (w tym formularz) znajdują się na stronie konsultacji pod adresem: www.gov.pl/web/funduszmodernizacyjny/program-priorytetowy-czyste-powietrze (kredo)

Tym razem radość w Wiśle Czarnem

Siła źródeł i… dofinansowania

W listopadzie odbyło się uroczyste otwarcie zielonej pracowni w Szkole Podstawowej nr 2 w Wiśle Czarnem. To ważny krok w rozwoju wiślańskiej placówki.

„Wisła – siła źródeł” to projekt, który został zrealizowany wspólnie z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, a dzięki któremu uczniowie z podstawówki w Czarnem będą mogli poznawać i lepiej zrozumieć otaczający ich świat oraz zgłębiać wiedzę o tym, jak ważna jest ekologia i dbanie o środowisko przy pomocy nowoczesnych środków dydaktycznych.

Całkowity koszt zadania wyniósł 60 000 zł, z czego dotacja otrzymana z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach sięgnęła 48 000 zł, a wkład własny gminy Wisła – 12 000 zł.

Oficjalnego otwarcia i przecięcia wstęgi do pracowni dokonały wspólnie: zastępczyni burmistrza perły Beskidów Katarzyna Czyż-Kaźmierczak, dyrektorka Szkoły Podstawowej nr 2 Alicja Pieszka oraz Ewa Cofała – kierownik zespołu Ochrony Przyrody, Edukacji Ekologicznej i Profilaktyki Zdrowotnej przy Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
W sali odbywają się zajęcia z geografii, biologii, przyrody i edukacji regionalnej. Mamy nadzieję, że nowa pracownia przypadnie do gustu uczniom i nauczycielom. (mc)

Naciągają na „Czyste Powietrze”. Uważaj!

Amatorzy cudzej własności nie przebierają w środkach, by wydobyć z naszych kieszeni pieniądze, i to jak najwięcej. Zdarza się, że podają się za operatorów czy firmy współpracujące z programem „Czyste Powietrze”. Bądź czujny i uważaj! To mogą być oszuści.

W ostatnim czasie do wielu mieszkańców powiatu cieszyńskiego dzwonią i piszą „firmy”, które zapraszają na spotkanie i nakłaniają do współpracy, powołując się na partnerstwo w programie, a często też bezprawnie posługując się znakami graficznymi „Czystego Powietrza” czy instytucji zarządzających programem. Warto w takich wypadkach zachować ostrożność, nie składać żadnych deklaracji, tym bardziej nie podejmować żadnych decyzji finansowych, a o „wykonawcę”, który do nas dzwoni, pisze czy puka do naszych drzwi, zapytać w gminie. I niech nie zmyli nas fakt, że spotkanie konsultacyjne dla mieszkańców jest organizowane w wynajętej sali gminy czy urzędu…

Warto wiedzieć i przypominamy o tym kolejny raz, że ogólnopolski pogram „Czyste Powietrze” – pod nadzorem Ministerstwa Klimatu i Środowiska – wdrażany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, we współpracy z szesnastoma wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej – dla naszego terenu jest to Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach – a także z gminami w całej Polsce oraz wybranymi bankami. Listę wszystkich instytucji, w tym gmin prowadzących punkty konsultacyjno-informacyjne „Czystego Powietrza” i banków oferujących kredyt na „Czyste Powietrze”, można znaleźć na oficjalnej stronie programu: czystepowietrze.gov.pl Co ważne, katowicki fundusz nie promuje w swoim programie konkretnych urządzeń i materiałów, ani firm wykonawczych czy instalacyjnych, dlatego zawsze należy sprawdzać, z kim podejmujemy współpracę i co wybieramy, bo robimy to na własne ryzyko.

Obecnie co prawda Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej prowadzą dwa pilotaże operatorów programu „Czyste Powietrze”, którzy są uprawnieni, na podstawie stosownych umów lub porozumień, do wspierania beneficjentów w uzyskaniu dotacji, przeprowadzeniu i rozliczeniu przedsięwzięcia, ale tylko w dwóch województwach – małopolskim i świętokrzyskim. W żadnym innym województwie nie są prowadzone tego typu oficjalne programy operatorskie, dlatego jeszcze raz podkreślamy- bądź uważny, gdy ktoś puka do twoich drzwi i wspierając się znakiem graficznym programu czy nazywając się operatorem lub partnerem „Czystego Powietrza”, namawia do współpracy przy uzyskaniu dotacji na wymianę kopciucha i termomodernizację twojego domu. Są to nieuczciwe praktyki, wykorzystujące twoją niewiedzę i mogące skończyć się konsekwencjami finansowymi, na przykład będziesz musiał oddać zaliczki, które w twoim imieniu i za twoją zgodą pobierze nieuczciwy wykonawca.

Resort klimatu przy okazji informuje, że na bazie doświadczeń z dwóch wspomnianych pilotaży, pracuje nad ogólnopolskim programem operatorów „Czyste Powietrze”, którzy będą w zasięgu ręki wnioskodawców w każdym województwie. Takie rozwiązanie planowane jest do wprowadzenia na 2025 rok. O jego szczegółach z pewnościę będziemy informować na naszych łamach i na portalu Beskidzka24.pl Tymczasem apelujemy do naszych Czytelników jeszcze raz: uważaj, sprawdzaj i nie daj się naciągnąć nieuczciwym firmom! (kredo)

Na wiosnę nowa odsłona rządowego programu

„Czyste Powietrze” wymaga remontu

28 listopada br. wstrzymano przyjmowanie nowych wniosków w ramach rządowego programu „Czyste Powietrze”. W odświeżonej odsłonie zadebiutuje on na wiosnę 2025 roku. Wcześniej pomocy doczekają się powodzianie. Skąd ten krok? I co oznacza dla różnych grup beneficjentów?

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej poinformował, że rusza pierwsza duża modernizacja programu „Czyste Powietrze”, po sześciu latach od jego powstania. Celem tej zmiany, jak czytamy w oficjalnym komunikacie, jest naprawa programu i zabezpieczenie polskich gospodarstw domowych przed nadużyciami, tak by nadal działać na rzecz czystego powietrza i niższych rachunków za ogrzewanie dla Polek i Polaków. W ramach programu „Czyste Powietrze” obecnie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej skupi się na pomocy powodzianom i na obsłudze wszystkich złożonych wniosków.

Przerwa dobrze wykorzystana

Co to oznacza w praktyce? „Czyste Powietrze” nadal trwa. W połowie grudnia ruszy nabór wniosków na termomodernizację domów na terenach województw dotkniętych powodzią. Jednocześnie cały czas są i będą wypłacane dotacje z programu. 28 listopada rozpoczęła się niezbędna przerwa w przyjmowaniu jedynie nowych wniosków. Nowa odsłona „Czystego Powietrza”, która wedle zapowiedzi pojawi się wiosną przyszłego roku, ma mieć jasne zasady i nowe źródło finansowania.

Dlatego, aby przeprowadzić potrzebny remont programu „Czyste Powietrze” i jednocześnie uruchomić w połowie grudnia specjalny program skierowany do mieszkańców terenów dotkniętych powodzią, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w uzgodnieniu z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, podjął decyzję o wprowadzeniu przerwy w przyjmowaniu nowych wniosków przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Ten czas przerwy zostanie wykorzystany na obsługę dotychczas złożonych wniosków – będzie to zatem dalej okres intensywnej realizacji programu.

Warto dodać, że od początku realizacji programu do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej wpłynęło już ponad 1 milion wniosków na kwotę 37 mld zł, w tym podpisanych umów jest ponad 820 tys. na ok. 26 mld zł. Dotychczas wypłacono niemal 14 mld zł dla 650 tys. beneficjentów.

300 mln zł dla powodzian

– Naszym najważniejszym celem jest poprawa jakości powietrza, ale także musimy ochronić przed nieuczciwymi wykonawcami i pośrednikami Polki i Polaków, by nie narażać ich na konieczność zwrotu dotacji lub rachunki grozy. Jednocześnie w ramach programu „Czyste Powietrze”, skupiamy się teraz na tak ważnej pomocy dla mieszkańców województw dotkniętych powodzią – podkreśla Dorota Zawadzka-Stępniak, prezes zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, we współpracy z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, przygotował w ramach programu „Czyste Powietrze” specjalny program dotacji do termomodernizacji domów w czterech województwach dotkniętych powodzią: dolnośląskim, lubuskim, opolskim i śląskim. Zabezpieczono na ten cel 300 mln zł. Program przewiduje uproszczoną, skróconą procedurę wnioskowania o dotacje. Nabór wniosków od powodzian ma rozpocząć się w połowie grudnia.

Jak czytamy w komunikacie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, jesienią 2023 r. program „Czyste Powietrze” nie miał zapewnionego finansowania. Obecny rząd odblokował w styczniu br. środki z KPO – 13,9 mld zł oraz w kwietniu z FEnIKS – 7,6 mld zł. Teraz trwają prace nad długofalowym planem finansowania programu. Przygotowywany jest wniosek do Europejskiego Banku Inwestycyjnego na kwotę 10 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego, która umożliwi finansowanie programu po wykorzystaniu środków FEnIKS.

Służyć przede wszystkim społeczeństwu

– Chcemy położyć kres nadużyciom w programie „Czyste Powietrze”. Przeprowadziliśmy wzmożone kontrole, skutki nieprawidłowości to oddawane dotacje (wraz z odsetkami) lub zmniejszenie dofinansowania. Trzeba skończyć ze 100-procentowym dofinansowaniem na kilka domów, z wielokrotnym zawyżaniem rachunków przez nieuczciwych wykonawców za usługi i materiały, z wymuszaniem pełnomocnictwa, na podstawie którego firmy dostawały zaliczkę na swój rachunek, znikały z rynku, a cała odpowiedzialność spadała na nieświadomego beneficjenta – wyjaśnia zastępca prezesa zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Robert Gajda.
Od kilku miesięcy trwa kompleksowy przegląd programu „Czyste Powietrze”, którego elementem były m.in. analizy i konsultacje ukierunkowane na wypracowanie założeń nowego „Czystego Powietrza”. W dyskusji udział wzięło ok. 200 osób, w drugim etapie konsultacji nowa treść programu będzie przedstawiona opinii publicznej. Finalną wersję nowych zasad mamy poznać jeszcze w tym roku.

Kluczowe reformy

Nowe reguły „Czystego Powietrza” obejmą: obowiązek wypłaty zaliczki na konto beneficjenta, a nie wykonawcy; limity dotacji na poszczególne kategorie kosztów; dotacje dla rzeczywiście najuboższych; uzyskanie określonego standardu energetycznego w wyniku realizacji inwestycji; więcej kontroli na miejscu i pod okiem na firmy, które będą przyłapane na nieuprawnionym działaniu.

W systemie pojawią się operatorzy, którymi będą także gminy wspierające gospodarstwa domowe w przeprowadzeniu inwestycji od jej planowania po rozliczenie. Ma to pomóc uniknąć zagrożeń związanych z naciągaczami i poprawi efektywność termomodernizacji, a więc da większą pewność niższych rachunków za ogrzewanie. W dalszych planach jest też lista rekomendowanych wykonawców, czyli sprawdzonych firm.

– Uprościmy proces pozyskania finansowania, by łatwiej można było skorzystać ze wsparcia. Przyspieszymy też obsługę wniosków i rozliczenie, by szybciej pieniądze trafiały na konta Polek i Polaków. Dzięki reformie, nowe Czyste Powietrze będzie kontynuowane na lepszych, zdrowych zasadach, tak by nadal działać na rzecz czystego powietrza i niższych rachunków za ogrzewanie – podsumowuje Robert Gajda.

Ponadto resort klimatu planuje powołać rządowy Komitet Koordynacyjny, który pomoże synchronizować działania administracji publicznej, by zwiększyć skuteczność podejmowanych działań w ramach programu „Czyste Powietrze”. (kredo)

Co ze złożonymi wnioskami i zaległościami w wypłatach dotacji?
Nabór wniosków w programie prowadzony jest wyłącznie w ramach limitów środków zagwarantowanych w budżecie programu, co oznacza, że dla przyjętych wniosków, które zostaną pozytywnie ocenione i zawartych już umów, które czekają na wpłatę środków, wszystkie wypłaty zostaną zrealizowane.

Co z osobami, które zrealizowały inwestycje i nie złożyły jeszcze wniosku?
Te osoby będą miały możliwość złożenia wniosku na nowych zasadach programu „Czyste Powietrze”, po ogłoszeniu naboru, który jest planowany w 2025 r.

Kontrole w programie „Czyste Powietrze”. Kogo dotyczą, co i kiedy może być kontrolowane?
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej – samodzielnie lub przez podmioty zewnętrzne – mogą przeprowadzać kontrole przedsięwzięć realizowanych w ramach programu od daty złożenia wniosku o dofinansowanie, w trakcie realizacji oraz w okresie trwałości, tj. 5 lat od daty zakończenia przedsięwzięcia. Kontroli może zostać poddany sposób wykorzystania udzielonej dotacji, w tym miejsce realizacji przedsięwzięcia, a beneficjent zobowiązany jest wówczas udostępnić dokumenty związane z dotacją oraz budynek. Od kilku tygodni intensywność kontroli na miejscu jest dużo większa. Ta forma weryfikacji poprawności realizacji inwestycji będzie rozszerzana.

Jakie są konsekwencje kontroli, w której stwierdza się nieprawidłowości?
Realizacja przedsięwzięcia niezgodnie z umową, m.in. brak likwidacji źródeł ciepła lub zaniżanie dochodów, prowadzi do wypowiedzenia umowy i zwrotu dotacji wraz z odsetkami. Przy innych nieprawidłowościach możliwe jest zmniejszenie dotacji.