Ekologia

Zielone czeki, komu?

Chcą docenić tych, którzy w szczególny sposób dbają o środowisko. Pokazać najlepsze przykłady z całego regionu, by zachęcić innych do proekologicznego działania. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej znów rozda „Zielone czeki”.

Katowicki fundusz rozpoczął już przyjmowanie zgłoszeń w kolejnej edycji konkursu „Zielone czeki”. To jedno z najważniejszych i najbardziej prestiżowych przedsięwzięć w regionie, związanych z ochroną środowiska, o wieloletniej tradycji. Nagrody przyznawane są co roku z okazji Dnia Ziemi. Tegoroczny konkurs ma wyjątkowy charakter, bo przypada w roku jubileuszu 30-lecia działalności Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Z tego powodu wśród nagród pojawi się specjalna statuetka oraz czeki opiewające na 10 tys. zł w każdej z czterech kategorii. Zgłoszenia przyjmowane są do końca marca.

– To będzie naprawdę wyjątkowa edycja tego konkursu. Każdy, kto weźmie w nim udział, ma szansę zdobyć niepowtarzalną statuetkę „Zielonych czeków” 30-lecia Funduszu. Mogę zdradzić, że przygotowaliśmy tylko pięć takich statuetek – cztery dla każdej kategorii oraz jedną, gdyby kapituła konkursu zdecydowała się na przyznanie w tym roku nagrody specjalnej. Niebawem je pokażemy, bo w tej chwili są jeszcze w fazie produkcji. Tym bardziej więc warto spróbować swoich sił i przysłać nam zgłoszenie – zachęca Tomasz Bednarek, prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.

Tegoroczne „Zielone czeki” za działalność w 2022 roku zostaną przyznane w czterech kategoriach: „Ekologiczna osobowość roku”, w której mogą startować osoby fizyczne, „Gmina przyjazna dla czystego powietrza”, przeznaczonej dla gmin wiejskich, miejskich, miejsko-wiejskich oraz miast na prawach powiatu, „Inwestycja proekologiczna roku” dla beneficjentów pomocy finansowej z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, którzy w 2022 roku zakończyli realizację zadania dofinansowanego ze środków tej instytucji. Ostatnia kategoria to „Programy i akcje na rzecz ochrony przyrody oraz edukacji ekologicznej”, w której o statuetkę mogą ubiegać się organizacje pozarządowe z terenu województwa śląskiego prowadzące działalność proekologiczną.
O przyznaniu nagród decyduje kapituła knkursu. Poza wyjątkową statuetką „Zielonych czeków” 30-lecia Funduszu, nagrodami są czeki o wartości 10 tys. zł i dyplomy honorowe dla wyróżnionych, maksymalnie po dwa w każdej z kategorii. Regulamin konkursu pozwala kapitule również na przyznanie nagrody specjalnej. Laureatów poznamy do końca kwietnia.

Pierwsze Zielone Czeki z okazji Dnia Ziemi przyznane zostały przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach w 1994 roku. Od tego czasu, na przestrzeni niemal 30 lat, zmieniało się wiele – regulaminy, kategorie, statuetki i nagrody pieniężne. Nie zmienił się jednak prestiż nagrody, która do dzisiaj cieszy się ogromnym zainteresowaniem, a otrzymują ją wyjątkowi ludzie, wyjątkowe projekty, wyjątkowe gminy, które działają na rzecz ochrony środowiska. Do tej pory przyznanych zostało już ponad 300 „Zielonych czeków”. (kredo)

Co w stawie piszczy? Sprawdź w sieci!

Wirtualny spacer po ornitologicznych zakątkach stawów i dolin rzecznych Wisły? Teraz to możliwe. Dzięki projektowi Live.Vistula.pl przygotowane zostały cudne krajobrazy w technice 360, które można podziwiać z perspektywy drona oraz widoku z ziemi.

– Piękno i bogactwo przyrodnicze czterech ptasich ostoi sieci Natura 2000 możemy teraz podziwiać online. Dzięki wykorzystaniu technologii 360, każdy może wirtualnie poznać czasem niedostępne, a równie często niedostrzegalne przyrodnicze ciekawostki chronionych obszarów zlokalizowanych w województwach śląskim i małopolskim – zauważa Mirosława Mierczyk-Sawicka, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach. – Jednym z głównych celów projektu Life.Vistula.pl jest edukacja na temat ptaków wodno-błotnych, w szczególności rybitwy rzecznej i ślepowrona, a ta specjalnie przygotowana na internetowy spacer strona jest do tego idealnym narzędziem – dodaje.

Oprócz Doliny Górnej Wisły, znajdującej się częściowo w powiecie cieszyńskim, można w ten sposób „odwiedzić” Dolinę Dolnej Skawy, Dolinę Dolnej Soły oraz stawy w Brzeszczach. Uzupełnieniem wycieczek krajobrazowych są interaktywne obrazy, przybliżające charakterystykę gatunków zwierząt i roślin zamieszkujących stawy i doliny rzek. W Dolinie Górnej Wisły, na internetowej platformie pod adresem www.lifevistula.mapa360.pl, możemy bliżej poznać torfowisko niedostępnego dla ruchu turystycznego rezerwatu przyrody Rotuz, znajdujące się na granicy gmin Chybie i Zabrzeg, przyrodę na koronie zapory na Zbiorniku Goczałkowickim i tzw. cofce tego sztucznego jeziora koło Zabłocia. Pod lupę można wziąć również stawy hodowlane w Landeku, staw Maciek w Goczałkowicach-Zdroju czy staw Barzyniec w Ochabach (na zdjęciu). Na tym ostatnim znajduje się niedawno wyremontowana wyspa, zasiedlana przez ślepowrony, rybitwę czy mewę śmieszkę. Do podglądania w internecie dostępna jest również okolica mostu na Wiśle w Drogomyślu.

Projekt Life.Vistula.pl prowadzony jest od 2018 roku przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Katowicach, we współpracy z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Krakowie, Górnośląskim Kołem Ornitologicznym i Towarzystwem na rzecz Ziemi. Pieniądze na jego realizację pochodzą z programu Life Komisji Europejskiej, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Opracowanie wirtualnych wycieczek zostało sfinansowane ze środków tej ostatniej instytucji. (kredo)

Siedem nowych możliwości sięgnięcia po pieniądze

Nowe programy, nowe możliwości

30 mln zł w ramach siedmiu nowych programów dofinansowania ma przeznaczyć tylko w tym roku Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Nie zabraknie oczywiście też tych najbardziej sprawdzonych programów jak Zielona Pracownia, Czyste Powietrze czy Ciepłe Mieszkanie.

W 2022 roku WFOŚiGW w Katowicach udzielił łącznie ponad 850 mln zł dofinansowania na działania związane z ochroną środowiska w województwie śląskim. – Wraz z nowym rokiem nadchodzą nowe perspektywy rozwoju. Za sprawą kolejnych projektów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach chcemy nadal efektywnie działać i wspierać wszelkie działania na rzecz ochrony środowiska w naszym regionie. Tylko w ubiegłym roku w województwie śląskim przeznaczono na ten cel miliony złotych. To ogromna kwota, która pozwoliła naszym mieszkańcom oraz różnym placówkom i instytucjom, w tym szkołom czy strażakom, na wdrożenie zmian przyjaznych środowisku – mówi wojewoda śląski Jarosław Wieczorek. – Jesteśmy cały czas w kontakcie ze wszystkimi grupami społecznymi. Obserwujemy, rozmawiamy i na bieżąco monitorujemy, jakie jest zapotrzebowanie na dofinansowanie zadań dotyczących ochrony środowiska. A jako Fundusz jesteśmy po to, żeby te działania wspierać finansowo, stąd nowe programy – wyjaśnia Tomasz Bednarek, prezes WFOŚiGW w Katowicach.

Jednym z nich jest konkurs „Ekopracownia pod chmurką”, z łącznym budżetem w wysokości 2 mln zł. To program skierowany do szkół podstawowych i średnich na Śląsku, które mogą dzięki niemu stworzyć przestrzeń do prowadzenia zajęć dydaktycznych z zakresu m.in. przyrody, biologii, ekologii, geografii, geologii. Oczywiście kontynuowane będą programy „Zielona pracownia – projekt”, którego nabór kończy się 3 lutego oraz „Zielona pracownia”.

Z kolei gminy mogą zyskać dofinansowania w ramach „Zielonej przestrzeni”. Chodzi o utworzenie terenów zieleni służących dostosowaniu przestrzeni publicznej do potrzeb społecznych oraz umożliwienie społeczeństwu korzystania z ich walorów, zwiększając zaangażowanie społeczności lokalnej. Budżet na ten program to aż 5 mln zł!

Kolejną propozycją jest „Zielono-niebieska infrastruktura”. Program na celu podnieść poziom ochrony przed skutkami zmian klimatu poprzez zwiększenie retencji wód opadowych i roztopowych oraz zastosowanie nowoczesnych i efektywnych rozwiązań służących ograniczeniu zużycia wody, przeciwdziałaniu suszy, zatrzymaniu wody deszczowej w miejscu opadu, w tym rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury. Na ten cel Fundusz przeznaczy aż 10 mln zł, w tym 5 mln zł w formie dotacji!
Z kolei 7 mln zł pójdzie na program „Poprawy Jakości Powietrza w województwie śląskim – odnawialne źródła energii w obiektach użyteczności publicznej”. Dofinansowana zostanie wymiana nieefektywnego źródła ciepła opalanego węglem oraz zakup i montaż odnawialnych źródeł energii – w tym pomp ciepła, kotłów na biomasę i fotowoltaiki.

Nie zabraknie pomocy dla strażaków. Już nie tylko dofinansowanie do zakupu wozów bojowych czy sprzętu pożarniczego, a także wsparcie Młodzieżowych Drużyn Pożarniczych, czy dotacja na zakup specjalistycznego sprzętu wykorzystywanego w akcjach ratowniczych oraz podczas usuwania skutków zagrożeń środowiska. To program „Bezpieczny Strażak”. W programie „Eko Remiza” strażacy z OSP mogą sięgnąć po kasę na kompleksową termomodernizację strażackich remiz, które w niektórych miejscowościach naszego regionu są w opłakanym stanie.
Program „Przydomowa oczyszczalnia” w ubiegłym roku pojawił się w ofercie WFOŚiGW w Katowicach jako pilotaż. Okazało się, że program cieszy się tak dużym zainteresowaniem, że budżet przeznaczony na ten cel został wyczerpany w ciągu niespełna dwóch miesięcy. To program skierowany do właścicieli i współwłaścicieli nieruchomości położonych na terenach województwa śląskiego, na których nie funkcjonuje i nie jest przewidywana budowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej. Dofinansowane zostaną zakup i montaż przydomowej oczyszczalni ścieków o wydajności nie więcej niż 7,5 m sześc/d. Fundusz przeznaczył na ten cel 4 mln zł, ale biorąc pod uwagę zainteresowanie, istnieje możliwość zwiększenia tej puli. Łącznie na nowe programy uruchamiane w 2023 roku WFOŚiGW w Katowicach przeznaczy ponad 30 mln zł.
Warto zaznaczyć, że w zeszłym roku fundusz na ochronę środowiska w województwie śląskim udzielił łącznie ponad 850 mln zł dofinansowania. Zdecydowana większość to programy NFOŚiGW realizowane przez WFOŚiGW w Katowicach. Najwięcej, bo ponad 542,1 mln zł, pochłonął program „Czyste Powietrze”, który jest przeznaczony dla właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych, lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą. Dotacje na termomodernizację domu i wymianę źródeł ciepła wynoszą do 66 tys. zł dla podstawowego poziomu dofinansowania, do 99 tys. zł dla podwyższonego poziomu dofinansowania lub do 135 tys. zł dla najwyższego poziomu dofinansowania. Do tego dochodzi dodatkowo dofinansowanie audytu energetycznego do 100 proc. (maksymalnie 1,2 tys. zł).

Drugi pod względem wydatkowania środków jest program „Ciepłe Mieszkanie”, na którego realizację Fundusz w ubiegłym roku przeznaczył 63,9 mln zł. To z kolei jest program dla gmin, które następnie będą ogłaszać nabór na swoim terenie dla osób fizycznych, posiadających tytuł prawny wynikający z prawa własności lub ograniczonego prawa rzeczowego do lokalu mieszkalnego, znajdującego się w budynku mieszkalnym wielorodzinnym. W przypadku najbardziej zanieczyszczonych gmin dotacja może wynosić do 17,5 tys. zł dla podstawowego poziomu dofinansowania, do 26,9 tys. zł dla podwyższonego poziomu dofinansowania i do 39,9 tys. zł dla najwyższego poziomu dofinansowania. Budżet dla całej Polski to 1,4 mld zł, z czego niemal 125 mln zł zarezerwowane jest dla województwa śląskiego. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach zakończył pierwszy nabór wniosków w tym programie. Dofinansowanie w ramach programu „Ciepłe Mieszkanie” ma otrzymać 28 gmin. Najwięcej, bo ponad 19 mln zł, ma otrzymać gmina Bielsko-Biała, a także Zabrze, Bytom i Chorzów – po ponad 11 mln zł. – Dzięki tym środkom w prawie 5 tys. mieszkań wymienione zostaną źródła ciepła na bardziej ekologiczne i przyjazne środowisku. Jesteśmy bardzo zadowoleni, bo praktycznie wyczerpaliśmy pulę środków przeznaczonych na województwo śląskie w programie „Ciepłe Mieszkanie” – mówi Tomasz Bednarek.

(klk)

Gdzie jeszcze nie ma zielonej pracowni?

Zielonymi pracowniami – klasami tworzonymi dzięki wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach – cieszy się coraz więcej szkół w regionie. W wielu placówkach wciąż jednak ich nie ma. Jest kolejna szansa, by to zmienić.

Katowicki fundusz ogłosił dziewiątą edycję konkursów „Zielona Pracownia Projekt 2023” i „Zielona Pracownia 2023”. W pierwszym z nich zgłoszenia są przyjmowane do 3 lutego, a w drugim w terminie od 6 marca do 12 kwietnia.
Konkurs „Zielona Pracownia Projekt 2023” skierowany jest do szkół podstawowych, klas IV-VIII, oraz średnich z terenu województwa śląskiego, które nie posiadają pracowni utworzonych z pieniędzy Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Przedmiotem konkursu jest utworzenie projektu szkolnej pracowni na potrzeby nauk przyrodniczych, biologicznych, ekologicznych, geograficznych, geologicznych czy chemiczno-fizycznych. Ocenie podlegać będzie pomysł na zagospodarowanie pracowni – wykorzystanie przestrzeni, funkcjonalność, estetyka, kreatywność, innowacyjność rozwiązań orz różnorodność pomocy dydaktycznych, wyposażenia i sprzętu oraz zasadność ich zakupu. Maksymalna wysokość nagrody nie może przekroczyć 20 proc. kosztu całkowitego wdrożenia projektu i stanowić kwoty wyższej niż 12 tys. zł.

Z kolei konkurs „Zielona Pracownia 2023” kierowany jest w stronę organów prowadzących placówki oświatowe z terenu województwa śląskiego, w tym nagrodzonych w konkursie „Zielona Pracownia Projekt 2023”. Jego celem jest dofinansowanie w formie dotacji wniosków dotyczących utworzenia pracowni w klasach 4-8 szkół podstawowych i szkołach średnich. Dotacja jest udzielana z uwzględnieniem efektów zadania i możliwości finansowych katowickiego funduszu do wysokości 80. proc. kosztów kwalifikowanych z zastrzeżeniem jednak, że maksymalna kwota dotacji nie może przekroczyć 48 tys. zł. (kredo)

Foto: Otwarcie Zielonej Pracowni „Życie nicią malowane” w Szkole Podstawowej nr 1 im. S. Wyspiańskiego w Koniakowie.

Przestrzeń ma cieszyć i integrować

Kreatywność i pomysłowość w sposobie zagospodarowania terenu oraz zaangażowanie społeczności lokalnej w opracowanie projektu i jego realizację będą promowane w najnowszym konkursie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.

Mowa o konkursie „Zielona Przestrzeń”, którego celem jest utworzenie na terenie ogólnodostępnym, będącym we władaniu jednostki samorządu terytorialnego, swoistego zielonego azylu – przestrzeni dostosowanej do potrzeb społecznych, umożliwiającej korzystanie z przyrodniczych walorów, a przez to zwiększającej zaangażowanie w życie społeczne mieszkańców.
Wnioski przyjmowane będą do 28 lutego lub do wyczerpania pieniędzy przeznaczonych na realizację projektów. A zdobyć można dofinansowanie w formie dotacji, do wysokości 90 proc. tzw. kosztów kwalifikowanych, ale z zastrzeżeniem, że wnioskowana kwota dofinansowania nie może być niższa niż 50 tys. zł, a maksymalna kwota dofinansowania wynosi do 250 tys. zł. Termin zakończenia zadania wyznaczono natomiast na 31 października 2024 roku.

Na co konkretnie można pozyskać pieniądze? Na przykład na zakup sadzonek drzew i krzewów, przygotowanie gruntu pod nasadzenia, założenie trawników i łąk kwietnych, założenie ogrodów wertykalnych, czyli zielonych ścian, a także na zabiegi pielęgnacyjne w istniejącym drzewostanie i na krzewach. Mogą to być też zabiegi zabezpieczające drzewostan, obejmujące m.in. zakładanie wiązań czy podpór. Dofinansowany może być ponadto zakup i montaż stołów, ław, altan, zadaszeń, ławek parkowych itp., a także stojaków na rowery czy koszy na śmieci. Dobrym pomysłem może być też wykonanie tężni solankowych, tablic dydaktycznych, plansz, tabliczek do oznaczenia gatunków roślin, instalacji dydaktycznych o tematyce przyrodniczej i ekologicznej, stacji meteorologicznej z wyposażeniem, domków dla owadów, uli dydaktycznych, budek lęgowych czy poidełek dla ptaków.
Dofinansowanie mogą zyskać również systemy nawadniania, wykorzystujące zbiorniki na wodę deszczową, a także oświetlenia, w tym lampy energooszczędne, słupy. Pod uwagę warto wziąć też budowę lub modernizację istniejących ścieżek czy alejek. (kredo)